الکتروموتور ضد انفجار چیست؟
الکتروموتور ضد انفجار یا ضد جرقه نوعی از الکتروموتور صنعتی است که برای محیط‌های بسته که در معرض گاز و دود و مواد اشتعال زا هستند طراحی شده است. وظیفه این موتورهای سنگین و بزرگ این است که از ایجاد جرقه یا افزایش دمای بیش از حد جلوگیری کرده و از وقوع انفجار یا آتش‌سوزی جلوگیری کند. این الکتروموتورها به دلیل حساسیت و حفظ ایمنی در صنایع مختلف به صورت گسترده به کار می روند.
با وجود گازها و بخارات قابل انفجار در مراکز صنعتی از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی، رنگ سازی، کارخانجات سیمان، صنایع شیمیایی، خودروسازی، جایگاه‌های سوخت، سیلوها و معادن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این الکتروموتورها دارای ویژگیهای مهمی هستند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
ویژگیهای مهم الکتروموتور ضد انفجار:
طراحی خاص بدنه: بدنه الکتروموتور ضد انفجار در برابر نفوذ گازها، بخارات و گرد و غبار محکم و مقاوم ساخته می‌شود و جنس بدنه از موادی است که در برابر حرارت بالا و خوردگی مقاوم باشد.
پوشش ضد جرقه: محل‌های اتصال و بخش‌های الکتریکی موتور طوری طراحی شده‌اند که در صورت ایجاد جرقه در داخل موتور، این جرقه به محیط بیرونی منتقل نشود.
استانداردهای بین‌المللی: الکتروموتور ضد انفجار باید مطابق استانداردهای بین‌المللی ساخته شوند و دارای کلاس‌بندی خاصی برای محیط‌های خطرناک (Zone 0, Zone 1, Zone 2) که مشخص‌کننده درجه خطر محیط است، هستند.
محدودیت دما: حداکثر دمای سطح الکتروموتور به گونه‌ای محدود می‌شود که به آستانه احتراق محیط نرسد.
مزایا و معایب الکتروموتور ضد انفجار
این الکتروموتورها دارای مزایا و معایبی هستند:
مزایا:
الکتروموتور ضد انفجار دارای ایمنی بالا در محیط‌های پرخطر است و استفاده از آن باعث کاهش خطر انفجار و آسیب به تجهیزات و پرسنل خطوط تولید می‌شود، همچنین این موتورهای الکتریکی کارایی و دوام خیلی خوبی در شرایط محیطی سخت دارند.
معایب:
هزینه تولید و تعمیر این نوع الکتروموتورها به دلیل طراحی و ساختار پیچیده نسبت به الکتروموتورهای معمولی بیشتر است، همچنین وزن و حجم خیلی بالایی به دلیل تقویت بدنه دارند.
جداول مربوطه
طبقه‌بندی مناطق خطر بر اساس استاندارد
| نام منطقه | شرح | مثال‌ها |
|---|---|---|
| Zone 0 | محیطی که گاز یا بخار قابل اشتعال به‌صورت دائمی یا طولانی‌مدت وجود دارد. | داخل مخازن حاوی گاز یا نفت خام |
| Zone 1 | محیطی که گاز یا بخار قابل اشتعال احتمالاً در شرایط عادی عملیات وجود دارد. | نزدیک به شیرهای گاز یا پمپ‌ها |
| Zone 2 | محیطی که گاز یا بخار قابل اشتعال فقط به‌صورت غیرعادی و در بازه زمانی محدود وجود دارد. | فضای اطراف تانک‌های ذخیره نفت |
رده‌بندی دمایی الکتروموتورهای ضد انفجار
| کد دمایی (T-Class) | حداکثر دمای سطح موتور (°C) | مواد قابل اشتعال مرتبط |
|---|---|---|
| T1 | ≤ 450 | هیدروژن |
| T2 | ≤ 300 | گاز متان، اتیلن |
| T3 | ≤ 200 | سوخت دیزل، نفت سفید |
| T4 | ≤ 135 | اتر، گازهای با نقطه اشتعال پایین |
| T5 | ≤ 100 | برخی بخارات خاص |
| T6 | ≤ 85 | مواد شیمیایی حساس به گرما |
مقایسه الکتروموتور ضد انفجار و معمولی
| ویژگی | الکتروموتور معمولی | الکتروموتور ضد انفجار |
|---|---|---|
| بدنه | طراحی استاندارد با مواد متداول | طراحی تقویت‌شده و مقاوم در برابر جرقه |
| کلاس حفاظتی (IP) | IP54 یا پایین‌تر | IP65 یا بالاتر |
| هزینه | کمتر | بیشتر |
| وزن و اندازه | کوچک‌تر | بزرگ‌تر |
| کاربرد | محیط‌های عمومی | محیط‌های خطرناک (Zone 0, 1, 2) |
کاربردهای الکتروموتور ضد انفجار
| صنعت | کاربردها |
|---|---|
| نفت و گاز | پمپ‌ها، کمپرسورها، تهویه در محیط‌های حاوی بخار و گازهای قابل اشتعال |
| پتروشیمی | انتقال مواد شیمیایی قابل اشتعال و تجهیزات مخازن |
| معادن | دستگاه‌های حفاری، نقاله‌ها و تجهیزات استخراج زغال‌سنگ |
| صنایع غذایی و دارویی | جابه‌جایی مواد پودری یا فرایندهای خشک کردن مواد خطرناک |
| رنگ و رزین | پمپ و همزن مخازن حاوی مواد شیمیایی اشتعال‌زا |
در نتیجه
از آنجائیکه الکتروموتور ضد انفجار نقش بسیار مهمی در ایمنی صنایع حساس مانند نفت و گاز، پتروشیمی، رنگ، کاغذسازی و … دارند، انتخاب نوع و استاندارد مناسب آنها با توجه به شرایط محیطی بسیار حائز اهمیت است. جهت کسب اطلاعات بیشتر به وبسایت شیبا صنعت مراجعه کنید و یا از طریق راههای تماس با کارشناسان مجموعه تماس حاصل بفرمایید.
