همه چیز در رابطه با موتور کولر | دینام کولر

همانطور که می‌دانیم وظیفه یک الکتروموتور، تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی است و عضو حیاتی بسیاری از صنایع و تجهیزات مختلف است. این وسیله پر کاربرد در بسیاری از دستگاههای خانگی هم به کار می‌رود که از میان آنها می‌توان به موتور کولر آبی و یا کولر گازی اشاره کرد.

موتور کولر یا دینام کولر، نیروی برق را به انرژی مکانیکی تبدیل کرده و باعث ایجاد چرخیدن پروانه های کولر شده و موجب پرتاب باد به اطراف می گردد و تولید سرما می‌کند. دینام کولر یکی از انواع الکتروموتور تک فاز است که در توان های 1/3 و 1/2 و 3/4 در بازار موجود است، که با توجه به اندازه و ابعاد کولر انتخاب می‌شود.

موتورهای کولر در بازار ایران به طور کلی دارای دو دور کند و تند هستند و می‌توان سرعت را با توجه به نیاز کنترل کرد. همچنین درجه حفاظت موتورهای کولری IP22 است. این درجه حفاظت نشان می‌دهد که قطعه شما در برابر گرما و حرارت زیاد دارای مقاومت است، و مانع آسیب به سیم کشی‌ داخل الکتروموتور می‌شود.

اجزای اصلی الکتروموتور کولر

فریم یا بدنه: بدنه دینام کولر که اغلب سایز آن 52 است و از جنس فولاد می‌باشد و برای اینکه دربرابر خوردگی ناشی از رطوبت درون محیط کولر مقاوم باشد، از یک لایه رزین پلی استر بی رنگ برای پوشاندن موتور استفاده می‌شود.

شفت: شفت در دینام کولر با یک سر خروجی است که با عایق بسیار مقاوم در برابر رطوبت پوشانده می‌شود.

روتور: روتور آن از نوع قفس سنجابی و از جنس آلومینیوم خالص و تحت فرآیند ریخته گری تحت فشار تولید می‌شود و برای خنک سازی از پره استفاده می‌کند.

درپوش: درپوش ها از جنس آلومینیوم و  یک سویئچ مخصوص روی درپوش عقب دینام کولر است که محل نصب سیم ارت در روی درپوش عقب می‌باشد.

انتخاب مناسب موتور کولر

به طور کلی موتورهای کولر آبی را اغلب بر اساس ساختار و توان تقسیم ‌بندی می‌کردند. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، موتور کولر BLDC یا براشلس، که به عنوان مدل جدید دیگری از انواع دینام کولر است، تولید شده و کاملا متفاوت از دو دسته بندی قبلی عمل می‌کند.

1- انواع موتور کولر بر اساس توان

موتور کولر 3/4 : دینام 3/4 بالاترین توان در انواع موتورهای کولر است، این مدل دینام برای کولرهایی با توان 6500 و 7000 مناسب هستند و با دسته سبز رنگ تولید می‌شوند. موتور کولر 3/4 همراه با خازن راه انداز است که با سیم پیچ کمکی موتور به صورت سری قرار گرفته و در هنگام راه اندازی موتور کولر در مدار قرار می‌گیرد و یک اختلاف فاز ایجاد می‌کند. موتورهای کولر 3/4 دارای قدرت بیشتری نسبت به انواع دیگر موتور کولری هستند. به همین دلیل می‌توانند خنکی هوای بیشتری تولید کنند.

موتور کولر 1/2 : دینام 1/2 مناسب کولرهای آبی 4000 و 5000 است، که با دستگیره سفید تولید شده و توسط سیم پیچ اصلی راه اندازی می‌شوند و نیازی به خازن ندارد.
موتور کولر 1/3 : دینام 1/3 برای کولرهای با سایز 3000 و 3500 مناسب است. این کولرها کوچکترین سایز موتور کولر آبی هستند که دارای دسته قرمز رنگ هستند. این مدل از موتور کولر هم خازن ندارد.

موتور کولر 1/4 : دینام 1/4 مناسب کولرهای با ظرفیت 2500 تا 3000 است که جزو کوچکترین سایز موتور کولر هستند و با دسته سیاه رنگ موجود می‌باشند.

2- انواع موتور کولر بر اساس ساختار

موتور کولر با خازن یا با سیم‌پیچ: موتور کولر خازن دار، دارای قدرت بالاتر هستند و مصرف برق کمتری دارند. باید توجه داشت که برای تولید موتورهای کولر بدون خازن که قدرت کمتری دارند، از سیبم‌پیچ استفاده می‌شود.

موتور کولر کلاچ‌دار و بدون کلاچ: کلاچ یکی از قطعات الکتروموتور است که موجب افزایش سرعت و قدرت پروانه و تسمه می‌شود. موتور کولر ممکن است کلاچ دار یا بدون کلاچ باشد که معمولاً برای موتورهای کولری با کیفیت بالا و برند معروف از کلاچ استفاده می‌شود، و کلاً الکتروموتور کلاچ دار هزینه بیشتری دارد.

موتور کولر پایه‌دار و بدون پایه: موتور کولر در دو مدل پایه‌دار و بدون پایه نیز تولید می‌شود که پایه داشتن یا نداشتن دینام باعث سهولت در نصب آن است. به طور کلی پایه داشتن موتور کولر، نصب و راه‌اندازی آن را آسان‌تر می‌کند.

موتور کولر تک فاز و سه فاز: اغلب موتور کولرهای صنعتی از نوع الکتروموتور سه فاز هستند و موتور کولرهای آبی خانگی از نوع الکتروموتور تک فاز می‌باشند.

3- موتور کولر براشلس (Bldc)

موتور کولر بدون جاروبک یا براشلس که از انواع جدیدی موتورهای کولری هستند، قیمت بالاتری دارند ولی هزینه‌های جانبی کمتری را برای نگهداری شامل می‌شوند، همینطور اصطکاک کمتری دارند و انرژی کمتری مصرف‌تر می‌کنند.

این نوع دینام کولر با جریان مستقیم و ایجاد یک میدان مغناطیسی کار می‌کند. به‌ همین دلیل میزان مصرف برق در این نوع موتورها کمتر است. این نوع دینام دارای تکنولوژی ترموستات هوشمند است و یاتاقان، تسمه و پولی کولر در آن حذف شده است.

الکتروموتور کولر چگونه کار می‌کند؟

سیستم کار کولرهای آبی بدین صورت است که هوای گرم را از بیرون به وسیله یک سری فیلتر مرطوب یا همان پوشال‌ها، که توسط آب از یک مخزن یا همان پمپ آب کولر که در پایه دستگاه قرار دارد، جذب می‌کند. آب پوشال‌ها، گرما را تبخیر کرده و هوای مرطوب ایجاد می‌کند، و در نهایت هوای خنک و مرطوب تولید شده و به داخل خانه منتقل می‌شود.

عملکرد بهینه و مناسب این نوع کولرها، کاملاً بستگی به شرایط محیطی دارد، به عنوان مثال این نوع کولرها در بعضی از مناطق مانند شهرهای جنوبی ایران اصلاً مناسب نیستند، زیرا کولرهای آبی به شرایط جوی و خارجی مطلوب نیاز دارند و برخی از پنجره‌ها و درهای ساختمان نیز باید برای تبادل جریان هوا باز گذاشته شوند.

از آنجاییکه کولرهای آبی دارای سیستم باز هستند و باعث تامین های خنک داخل خانه می‌شوند، اما در هوای نامساعد این سیستم مناسب نیست، چون کولرهای آبی آلاینده‌های خارجی مانند دود، گرد و غبار و ذرات آلوده را نیز می‌تواند به داخل خانه بکشانند و در آتش‌سوزی یا زمانی که هوا آلوده است، عملکرد مناسبی ندارد.

در فصل سرما کانال‌های کولر آبی باید مداوم تعمیر و نگهداری شوند تا هوای سرد زمستانی وارد شده از کانال‌ها، مانع هدر رفتن انرژی گرمایی در این فصل سال و هنگام سرما نشود، و باید مسیر خروج هوای گرم از دریچه‌ها و کانال‌های کولر بسته شود.

محافظت و نگهداری از موتور کولر

یکی از متداولترین مشکلات الکتروموتورهای کولری، سوختن آنها است. برای جلوگیری از سوختن این موتورها توصیه می‌شود که از یک محافظ برای جلوگیری از تماس با آب استفاده شود. همچنین بازدید و سرویس مرتب در فصل مورد استفاده این کولرها یعنی فصول گرم سال، روغن کاری مرتب موتور، جلوگیری و مراقبت از گیرپاژ کردن پولی و تسمه و همچنین استفاده از خازن محافظ باعث افزایش کارایی و طول عمر دینام می‌شود.

باید توجه داشته باشید که دینام کولر مهمترین قطعه در کولر است، که فقط توسط آن است که کولر کار می‌کند، ولی این قطعه معمولاً عمر کمی در مقایسه با سایر اجزای مکانیکی کولر دارد و بازدید مداوم و مراقبت دائمی از آن باعث می‌شود تا عمر آن افزایش پیدا کند.

پس عدم مراقبت از دستگاه و سوختن دینام باعث می‌شود که مجبور به خرید دینام نو شویم، زیرا امکان تعمیر آن کم است، و همیشه تعویض و جایگزینی آن با قطعه نو متداول است.

ویژگی های دینام کولر