نحوه شستشوی الکتروموتور | نحوه روغن کاری الکتروموتور

نحوه شستشو و روغن کاری الکتروموتور – شیبا صنعت

برای آشنایی با نحوه شستشوی الکتروموتور و همینطور نحوه روغن کاری آن، ابتدا کمی درباره علت‌هایی که الکتروموتور را نیازمند شستشو و روغن کاری می‌کند توضیح می‌دهیم. به طور کلی سیم‌ پیچ‌ های روتور و استاتور در الکتروموتورها دارای مقاومت اهمی هستند.

به هنگام عبور جریان الکتریکی از سیم‌ پیچ‌ ها، مقداری از انرژی الکتریکی به‌ صورت حرارت تلف می‌شود. از طرف دیگر هسته آهنی و پوسته فلزی موتور، همواره در میدان مغناطیسی قرار دارند، لذا مقداری از انرژی الکتریکی به‌صورت تلفات هیسترزیس و تلفات فوکو که به تلفات هسته معروف است، از بین می‌رود.

تلفات اهمی و تلفات هسته باعث افزایش دمای الکتروموتور می‌شود. افزایش بیش‌ از حد دمای الکتروموتور، کارکرد الکتروموتور را دچار اشکال می‌کند، از این‌ رو لازم است حرارت تولیدشده در درون الکتروموتور به فضای خارج از آن هدایت‌ شده و موتور تهویه شود.

تهویه الکتروموتورها اغلب توسط پروانه یا فن صورت می‌گیرد. بدین منظور روی محور روتور، فن‌ هایی تعبیه می‌شود که به هنگام کار موتور جریان هوا را در داخل موتور برقرار و آن را خنک می‌‌کند. وجود گرد و خاک و رطوبت هوا باعث می‌شود که قسمت‌های داخلی و خارجی الکتروموتور پس از مدتی کار کردن، جرم بگیرند.

جرم‌ هایی که در قسمت‌ های مختلف الکتروموتورها می‌نشیند موجب خشک شدن یاتاقان‌ ها شده و سبب می‌شود که موتور خوب خنک نشود، لذا سرویس‌ هایی برای تمیز کردن و روغن‌ کاری الکتروموتورها منظور می‌‌کنند که انجام به‌ موقع آن‌ها عمر مفید موتور را افزایش می‌دهد.

برای این منظور مشخصه‌ ای به نام IP برای الکتروموتور تعریف‌ شده است، و نحوه شستشوی الکتروموتور در همین زمان است که به کار می‌آید.

در سرویس‌های روزانه، باید اولاً بدنه خارجی الکتروموتور را بازدید کرد، آنگاه قبل از راه‌انداز، فن‌ها را حرکت داد و از سالم بودن فن‌ها و قسمت‌های خارجی الکتروموتور اطمینان حاصل نموده و پوسته را نیز تمیز کرد و پس از راه‌اندازی مقدار جریان و ولتاژ را کنترل نمود. در این مطلب یه نحوه شستشوی الکتروموتور می‌پردازیم.

سپس در صورت مشاهده هر نوع عیب، بلافاصله الکتروموتور را خاموش نموده و درصدد رفع عیب برآمد. در سرویس‌ های هفتگی ضمن بازدید قسمت‌ های خارجی، باید یاتاقان‌ ها، بوش‌ ها و بلبرینگ ها بازدید کرد و در صورت گشادی بیش‌ از حد بوش‌ ها یا مشاهده سروصدا در بلبرینگ‌ ها، آن‌ها را تعویض نموده و روغن‌کاری کرد.

در سرویس‌ های سالانه، موتور باید کاملاً شست‌ و شو داده شود و بر اساس دستورالعمل‌ های دفترچه راهنما قطعات سفارش شده تعویض گردد و روغن‌ کاری و گریس کاری کامل انجام شود. بنابراین در این مطلب به نحوه شستشوی الکتروموتور می‌پردازیم.

نحوه شستشوی الکتروموتور بدین صورت است که، باید قطعات موتور را جدا کرده و با فشار باد (کمپرسور) گرد و خاک آن‌ها را گرفت، سپس قطعات را در داخل یک تشت قرارداد و آن‌ ها را با آب گرم شست. اگر قطعات بیش‌ ازحد چربی داشته باشند با حلال‌ های چربی مانند مواد شوینده از مشتقات صابون ( صابون سولفون یا مایع ظرف‌شویی) شستشو انجام می‌گیرد.

در بعضی مواقع هم از گازوئیل استفاده می‌کنند که در این صورت مواد لاستیکی به‌کاررفته در ساختمان موتورها نباید با گازوئیل تماس داشته باشند. بنابراین آشنایی با نحوه شستشوی الکتروموتور بسیار مهم است.

روغن‌کاری

برای کاهش اصطکاک در یاتاقان‌ ها، بلبرینگ‌ ها و بوش‌ ها بایستی روغن‌ کاری شود. بدین منظور معمولاً از روغن‌ موتور یا والوالین و گریس استفاده می‌شود.

• گریس

گریس ماده جامد یا نیمه جامدی است که از روغن معدنی و صابون‌های صنعتی با مواد شیمیایی مختلف ترکیب یافته است. گریس در مواقعی که دمای کار زیاد نیست به کار  می‌رود و برای روغن‌کاری بلبرینگ‌ ها و یاتاقان‌ها از آن استفاده می‌شود. گریس علاوه بر کاهش اصطکاک یاتاقان‌ ها و بلبرینگ‌ ها، آن‌ها را در مقابل زنگ‌زدگی، ضربات ناگهانی و فشار زیاد محافظت می‌کند.

• والوالین

واوالین نوعی گریس مقاوم است که در مواقعی که گریس‌های معمولی نمی‌توانند از اثرات شدید آب و رطوبت و دما جلوگیری کنند به‌کاربرده می‌شود. والوالین به رنگ سبز متمایل به مشکی است و تا دمای 17 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند، ازاین‌ رو به گریس نسوز نیز مشهور است.

روغن‌ موتور از مشتقات نفت است و به‌صورت مایع با غلظت‌ های مختلف برای کاربردهای متفاوت ساخته می‌شود و از آن برای روغن‌ کاری یاتاقان‌ ها و بوش‌ ها استفاده می‌کنند. روغن‌ موتور را در ظرف لوله دار مخصوصی که روغندان نام دارد، پر می‌کنند و بدین‌ وسیله روغن را به محل موردنیاز هدایت می‌کنند. با فشار دادن اهرم بالای روغندان، روغن با فشار مناسب به محل‌ های مورد نظر هدایت می‌شود.

کار عملی

جهت نحوه شستشوی الکتروموتور و روغن کاری الکتروموتور به روش زیر عمل می‌کنیم:

ابتدا جهت رعایت نکات ایمنی، لباس کار مناسب، دستکش و کفش ایمنی پوشیده و در هنگام شستشو از برس استفاده می‌کنیم.

وسایل و ابزار مورد نیاز برای شستشوی الکتروموتور را تهیه می کنیم که شامل موارد زیر می‌باشد، و مراحل نحوه شستشوی الکتروموتور را انجام می‌دهیم.

• الکتروموتور سه فاز یا الکتروموتور تک فاز
• آچار و پیچ‌گوشتی
• گریس
• روغن‌دان
• روغن‌ موتور
• والوالین
• تشت (وان)
• آب گرم
• برس مویی یا سیمی یک عدد
• مواد شوینده (مایع ظرف‌شویی)
• کمپرسور باد
• میز کار
• استاتور نگهدار
• چکش فلزی و پلاستیکی
• سمبه

• قطعات الکتروموتور را جدا می‌کنیم.
• درحالی‌که ماسک زده‌ایم گرد و خاک قطعات جداشده را با فشار هوا تمیز می‌کنیم.
• وان (تشت) را تا نیمه از آب گرم یا محلول آب گرم یا شوینده تا حدود 50 درجه سانتی‌گراد پر می‌کنیم.
• درپوش‌ ها، فن‌ ها، تور و سایر اجزای جدا شده را در داخل وان قرار داده و آن‌ها را با برس می‌شوییم.
• پس از شستشوی قطعات، آن‌ها را در مجاورت هوای گرم قرار داده یا با استفاده از هوای فشرده آن‌ها را کاملاً خشک‌ می‌کنیم.
• بلبرینگ‌ ها را گریس کاری می کنیم. برای این کار از گریس پمپ استفاده می‌شود.
• بوش‌ ها و یاتاقان‌ ها را روغن‌ کاری می‌کنیم. برای روغن‌ کاری از روغندان استفاده می شود. به مقدار کافی روغن در روغندان ریخته، درپوش محل‌ های مخصوص روغن‌ کاری را بلند کرده با روغندان به مقدار کافی روغن می‌ریزیم.
• پس از پایان روغن‌ کاری و گریس کاری، قطعات بازشده را جمع‌آوری می‌کنیم. بدین طریق سرویس کردن موتور کامل می‌شود.

توصیه می‌شود هر شش ماه یک‌بار و حداقل سالی یکبار موتورها را به‌طور کامل سرویس نمایید.

نکاتی برای تعمیر الکتروموتور

برای تعمیر الکتروموتور اول باید علت اصلی خرابی را مشخص شود و عوامل خرابی الکتروموتور شناسایی شوند. تشخیص و اصلاح مشکل در حین تعمیر به جلوگیری از عود و افزایش قابلیت اطمینان موتور کمک می کند.همچنین توصیه می‌شود که سطح بیرونی تمیز و رنگ‌آمیزی شود و امتداد شفت در برابر خوردگی محافظت شود.

اگرچه اینها ممکن است نکات ظریفی باشند، اما نشانه دیگری از انجام یک تعمیر عملی خوب ارائه می‌دهند. توصیه دیگر این است که موتور را متناسب با نحوه حمل و نقل و مسافتی که باید طی کنید بسته بندی کنید. این ممکن است شامل مسدود کردن شفت و یا شناسایی عامل مسدود کننده شفت و حمل و نقل الکتروموتورهای بدون روغن می‌باشد.

تعمیرات مکانیکی، اجزای مکانیکی اصلی دستگاه مانند شفت، یاتاقان ها، قاب ها، بدنه یاتاقان ها و لمینیت ها را پوشش می‌دهد. هم چنین شفت‌ها و امتداد شفت‌ها از نظر فرسودگی، ترک‌خوردگی، امتیازدهی و صاف بودن بررسی شوند. انطباق ابعاد برای اطمینان از تناسب زمانی که کاربران اتصالاتی مانند کوپلینگ ها را روی شفت خروجی نصب می‌کنند بسیار مهم است.

بررسی سازگاری گریس بسیار مهم است. به عنوان مثال، مراکز خدمات اغلب از گریس های مبتنی بر پلی اوره استفاده می‌کنند که معمولاً با گریس های مبتنی بر لیتیوم که بسیاری از مصرف کنندگان نهایی استفاده می‌کنند، سازگار نیستند. تایید استفاده از یک روان کننده سازگار می تواند از خرابی زودرس بلبرینگ جلوگیری کند.

روغن کاری صحیح الکتروموتور نه تنها برای عمر یاتاقان و موتور بلکه برای بازده انرژی موتور نیز بسیار مهم است. روغن کاری بیش از حد می تواند باعث “لغزش” توپ یا غلتک شود که اصطکاک را افزایش می‌دهد. پیامد نهایی می‌تواند خرابی زودرس  بلبرینگ باشد.

سخن آخر

آشنایی با نحوه شستشو و روغن کاری الکتروموتور برای حفظ دستگاه و جلوگیری از هزینه های جانبی در اثر خراب شدن موتورالکتریکی از الزامات است. در صورتی که نیاز به مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر در زمینه نحوه شستشوی الکتروموتور داشتید، می‌توانید با مشاوران شیبا صنعت تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کنند.

منبع : Engineered Systems (ES) Magazine