الکتروموتور چیست؟
در این مطلب توضیح اجمالی درباره اینکه الکتروموتور چیست ؟ و یک سری عوامل مهم در خرید الکتروموتور مطرح می کنیم ، امیدواریم از خواندن آن لذت ببرید.
فهرست مطالب
- الکتروموتور چیست؟
- انواع الکتروموتور
- تعاریف و اصطلاحات الکتریکی
- دسته بندی انواع الکتروموتور
- بهترین برند الکتروموتور
- بررسی عوامل مهم در خرید الکتروموتور
- جمع بندی
الکتروموتور چیست؟
الکتروموتور چیست؟ پس از اختراع برق، بی شک موتورهای الکتریکی یکی از مهمترین اختراعات مهندسی و تکنولوژی بوده است. الکتروموتور یا موتور الکتریکی (Electric Motor) نوعی ماشین است، که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند، برعکس ژنراتورها که نیروی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل می‌کنند. بدین صورت که وقتی یک هادی حامل جریان الکتریسیته، تحت اثر یک میدان مغناطیسی قرار می گیرد، نیرویی بر روی آن هادی حامل جریان از سوی میدان مغناطیسی اعمال می شود. اغلب موتورهای الکتریکی دوار هستند. اما موتور خطی هم وجود دارند.
هر موتور الکتریکی دوار، از دو بخش متحرک و محرک تشکیل شده است.که به بخش متحرک روتور یا چرخانه و به بخش ثابت که معمولا درون موتور قرار دارد، استاتور یا ایستانه نیز می گویند. در یک موتور الکتریکی، روتور به علت گشتاور ناشی از نیروی ایجاد شده توسط میدان مغناطیسی در استاتور، به حول محور خود می چرخد. هر الکتروموتور بر اساس ساختارش توسط برق جریان مستقیم DC و یا جریان متناوب AC تغذیه می گردد.
موتورهای الکتریکی شامل آهنرباهای الکتریکی هستند که بر روی یک قاب که اغلب به اشتباه آرمیچر گفته می شود سیم پیچی شده اند.در حقیقت آرمیچر آن بخش از موتور می باشد که به آن ولتاژ ورودی اعمال می گردد یا آن بخش از ژنراتور می باشد که در آن ولتاژ خروجی ایجاد بوجود می آید. با توجه به طراحی موتور ، هر کدام از بخشهای روتور یا استاتور می‌توانند به عنوان آرمیچر باشد.
با اختراع اولین الکتروموتور چرخ صنعت پیشرفت بسیاری را تجربه کرد و به طور کلی موتور الکتریکی در انواع الکتروموتور معمولی (TEFC) که شامل الکتروموتور تک فاز چدنی ، الکتروموتور تک فاز آلومینیومی و همینطور الکتروموتور سه فاز چدنی و الکتروموتور سه فاز آلومینیومی که هرکدام در دورهای 1400 و 3000 بسیار پرفروش هستند ، یا نوع دیگر آن که الکتروموتور ضد انفجار و همچنین موتور کولری ارائه می گردد.
مسئله مهمی که در رابطه با الکتروموتور ها باید به آن توجه داشت ،مشخصات روی پلاک می باشد که برای بهره بردن بهینه در طراحی و شروع کار باید به این موارد توجه ویژه ای داشت چرا که توجه به این موارد از به وجود آمدن خسارت به تجهیزات و بار مالی جلوگیری به عمل خواهد آورد.ما در مقاله مربوط به پلاک خوانی الکتروموتور به طور کامل در این باره توضیح خواهیم داد.
انواع الکتروموتور
در زندگی پیشرفته ماشینی امروزه همه ما به نحوی با الکتروموتورها یا همان موتورهای الکتریکی یا دینام برخورد داشتیم و این سوال برای ما پیش آمده چون به طور کلی هر جا حرکتی باشد ، الکتروموتور هم وجود دارد.ازجمله در مصارف مختلف صنعتی ، ساختمانی ، کشاورزی و حتی خانگی.
الکتروموتور به سه دسته کلی تقسیم بندی می شوند :
الکتروموتور دی سی DC ، الکتروموتور AC و الکتروموتور خاص.
موتورهای DC یا Direct Current با جریان مستقیم و موتورهای AC یا Alternating Current با جریان متناوب کار می کنند.
موتورهای DC جزء اولین الکتروموتورها هستند. امروزه دینام های با جریان متناوب کاربرد بیشتری دارند و با دو نوع الکتروموتور تک فاز و سه فاز در دسترس هستند.
الکتروموتور خاص بنا به سفارش و برای کارهای خاص تولید می شوند مانند الکتروموتورها ضد انفجار یا موتورهای کولری و یا موتورهایی که در مصارف خانگی مثل لباسشویی و ….. بکار می روند.
تعاریف و اصطلاحات الکتریکی
در ادامه به توضیح مختصری درباره اصطلاحاتی که در زمینه الکتروموتورها به کار می روند ، می پردازیم:
جریان
نسبت تغییرات بار الکتریکی (q) به زمان (t) را جریان و واحد آن آمپر (A) است و به وسیله دستگاه آمپرمتر که به صورت سری در مدار نصب می شود اندازه گیری می شود.
اختلاف پتانسیل
اختلاف پتانسیل یا ولتاژ کمیتی است که باعث جاری شدن جریان در یک مدار بسته می شود و واحد آن ولت (V) و توسط ولت متر که بصورت موازی در مدار بسته می شود اندازه گیری می شود.
واحد کار الکتریکی و واحد توان ظاهری
واحد کار الکتریکی وات بر ثانیه (W/S) و واحد توان ظاهری ولت آمپر (VA) یا کیلو ولت آمپر یا مگاولت آمپر می باشد.
جریان نامی
جریانی که یک دستگاه برقی مانند موتور الکتریکی در شرایط مشخص شده، می تواند از خود عبور دهد، بدون آنکه زیاد گرم شود یا تحت تنش های مکانیکی بیش از حد قرار گیرد.
اهم
واحد مقاومت الکتریکی اهم است.
وات
میزان انرژی تولید شده را بر حسب وات بیان می کنند. برای مثال لامپ های روشنایی با میزان وات مشخص می شوند که نشان می دهد این لامپ تا چه مقدار انرژی نور می تواند بدهد.
آمپر
آمپر مقدار الکتریسیته جاری شده در یک مدار است. در واقع هنگامی که نیرویی موجب حرکت الکترون ها در جهت مخصوصی می شود جریان الکتریکی تولید می شود. جریان (I) را بر حسب آمپر (A) بیان می کنند.
ولت
میزان ولت یا ولتاژ اندازه مقدار الکتریسیته است. در واقع اختلاف پتانسیل الکتریکی بین دو نقطه را گویند. به بیان ساده تر نیرویی که الکترون های آزاد را به حرکت در می آورد ولتاژ الکتریکی نام دارد. اختلاف پتانسیل الکتریکی (R) بر حسب ولت (V) بیان می کنند.
دسته بندی انواع الکتروموتور
1-الکتروموتورهای DC
2- الکتروموتورهایAC
2-1- الکتروموتورهای سنکرون
2-2- الکتروموتورهای آسنکرون یا القایی
2-2-1- الکتروموتورهای تک فاز
2-2-2- الکتروموتورهای سه فاز
3- الکتروموتورهای خاص
بهترین برند الکتروموتور
شاید برای همه این سوال پیش بیاید که بهترین برند الکتروموتور ایرانی یا خارجی چیست؟
امروزه به دلیل تنوع وسیعی که الکتروموتورها دارند، انتخاب بهترین برند الکتروموتور واقعاً مشکل است و در واقع انتخاب الکتروموتور باید بر اساس کارکرد مورد نظر ما باشد.
اگر به دنبال الکتروموتور ضد آب ، کم سرعت ، پر سرعت ، الکتروموتور کم مصرف یا پر بازده و خصوصیتهایی از این قبیل برای مصرف خود هستید، مطلب زیر را دنبال کنید.
بررسی عوامل مهم در خرید الکتروموتور
مهمترین عواملی که در خرید الکتروموتور باید به آن توجه داشت:
ولتاژ
برای ولتاژ خانگی استاندارد که 220 ولت است، نیاز به الکتروموتور تک فاز خواهید داشت و برای ولتاژ صنعتی 380 ولت به یک الکتروموتور سه فاز نیاز دارید. به طور معمول دینام سه فاز ارزان تر هستند و کاربرد بیشتری در صنعت دارند.
جریان
فرکانس جریان برق در ایران 50 هرتز است و باید دینام یا الکتروموتور متناسب با آن را انتخاب نمایید. فرکانس در اغلب کشور های اروپایی نیز 50 هرتز و در آمریکای شمالی 60 هرتز است.
گشتاور خروجی
شما باید محاسبه نمایید که در بدترین حالت چقدر گشتاور خواهید داشت و اگر گشتاور زیاد است از الکتروموتور مناسب برای گشتاور زیاد یا گیربکس صنعتی بر سر راه الکتروموتور استفاده نمایید.
سرعت
آیا در زمان کاری الکتروموتور به سرعت ثابت نیاز دارید یا مهم است که در مقاطعی موتور ثابت شود و یا سرعتش کم شود؟ در این صورت به الکتروموتور ترمز دار نیاز خواهید داشت.
توان
مقدار توان مورد نیاز برای دینام یا همان الکتروموتور یکی از پارامترهای مهم انتخاب است. این پارامتر بر حسب کیلووات یا اسب بخار سنجیده می شود.
چرخه کارکرد
اگر الکتروموتور شما به صورت متناوب کار می کند، یعنی بین هر بار استارت موتور، زمانی برای سرد شدن آن موتور خاموش است، در قیاس با یک الکتروموتور دائم کار، می توانید از دینام کوچک تری استفاده نمایید.
چرخه عمر
برای الکتروموتوری که دائم کارمی کند، ممکن است یک الکتروموتور AC یا Brushless که طول عمر بالاتری دارند استفاده شود و برای الکتروموتور کم کار، موتور DC و Universal مناسب خواهند بود.
کاربرد خاص
در بعضی از کاربری ها مانند صنایع غذایی، نیاز است که از فولاد ضد زنگ استفاده شود. یا ممکن است دینام محافظ در برابر گرد و غبار و ضد آب مورد نیاز باشد. برای هر یک از این موارد خاص، الکتروموتور مناسب وجود دارد. این مشخصه با عنوان IP بر روی الکتروموتور درج شده است.
اندازه فریم و پیکر بندی الکتروموتور
گاهی اوقات به دلیل محدودیت فضا، الکتروموتور کامپکت مورد نیاز می باشد. بنابراین توجه به محل نصب، یکی از عوامل موثر بر انتخاب الکتروموتور خواهد بود.
دمای محیط و ارتفاع نصب از سطح دریا
دمای محیط و ارتفاع نصب از سطح دریاهای آزاد تاثیر مستقیم بر توان خروجی و سلامت کاری الکتروموتور دارد.
محل استفاده الکتروموتور
ایجاد جرقه در هر بار استارت دینام ممکن است باعث فاجعه شود. محل استفاده از الکتروموتور هم نقش ویژه ای در انتخاب الکتروموتور خواهد داشت. به عنوان مثال در معادن و مکان های دارای گازهای اشتعال زا، از الکتروموتور ضد انفجار ، موتور ضد جرقه یا دینام ضد حریق استفاده می شود.
تولید سر و صدا
قطعات متحرک در تمام دستگاه های دوار، باعث تولید صدا می شود، لذا در محیط هایی که تولید سر و صدا مشکل زا است، مثل بیمارستان ها، باید از الکتروموتور کم صدا استفاده کرد. با انتخاب بلبرینگ مناسب و قطعات متحرک ( پروانه الکتروموتور ، براکت الکتروموتور ، فلنچ الکتروموتور ، پایه الکتروموتور و …) می توان تا حد زیادی صدای حاصل از الکتروموتور را کاهش داد.
سیستم تهویه
آیا موتور در فضای دربسته و بدون تهویه کار خواهد کرد؟ موتورهای بدون هواکش نسبت به الکتروموتور فن دار، در برابر ورودی اجزاء خارجی حفاظت بیشتری را ایجاد می کنند اما زمان بیشتری نیاز است تا موتور آنها کاملاً سرد شود.
قابلیت نصب تجهیزات مانیتورینگ
برای کنترل سرعت و جهت حرکت الکتروموتور، اینورتر ، انکودرها و سنسور هایی وجود دارد که می توانند اطلاعات را از موتور گرفته و به واحد مانیتورینگ انتقال دهد که موتور باید قابلیت نصب آن را داشته باشد.
نوع استارت و استاپ
آیا در کاربری شما اقلامی جابجا می شوند که نیاز به شروع و پایان نرم و روان است؟ آیا کاربری شما می تواند در بیش از یک ولتاژ کار کند؟ دینام ها بسته به بار متناوب یا مقطعی و استارت و استاپ های مداوم Duty های مختلفی دارند. اینها سوالاتی است که در زمان انتخاب الکتروموتور می تواند مورد توجه باشد.
هزینه های نگهداری
ممکن است در نگاه اول الکتروموتور ارزان تر برای شما جذاب باشد، اما باید به هزینه های عملیاتی، مصرف برق ، از کار افتادن خط تولید و سایر عواملی که بعداً هزینه های شما را اضافه می کنند نیز توجه داشته باشید و بهترین انتخاب را انجام دهید. در واقع قیمت الکتروموتور تحت تاثیر عوامل مختلف مثل نیروی انسانی، خط تولید، محل نصب و … دارد.
راندمان
مصرف انرژی دینام نسبت به توان خروجی با رویکرد صرفه جویی در انرژی، بسیار مهم است. امروزه الکتروموتور هایی با راندمان IE1 تا IE4 تولید می شود.
تعمیر و نگهداری
قبل از اینکه الکتروموتور خود را انتخاب کنید، از عملی بودن استفاده از آن اطمینان حاصل کنید. به عنوان مثال اگر شما به یک الکتروموتور DC نیاز دارید، آیا فردی را دارید که مرتب ذغال آن را چک و تعویض نماید؟و یا موارد دیگر
بار
آیا موتور شما با یک دامنه وسیع از بارگذاری در ارتباط است یا بار ثابتی دارد؟ در انتخاب الکتروموتور باید توجه داشته باشید که دینام انتخابی، گستره مورد نیاز شما برای بارگذاری را پوشش دهد.
جمع بندی
بنابراین الکتروموتورها از جمله انواع موتورهای سه فاز و انواع الکتروموتورهای تکفاز ،از مهمترین تجهیزات ماشینی هستند که جریان برق را به حرکت تبدیل می کنند و در صنایع بسیار از جمله صنایع پتروشیمی،سیمان،پلاستیک،… و همینطور صنعت ساختمانی و کشاورزی و صدالبته مصارف خانگی بکار میروند.
قابل توجه است از پرفروش ترین نوع الکتروموتورها ، الکتروموتور سه فاز آلومینیومی 1400 دور و الکتروموتور تک فاز چدنی 1400 دور است.
واضح است که طبق مطالب بالا انتخاب صحیح الکتروموتور بر اساس کاربرد و مورد مصرف آن اهمیت بسیاری دارد ، که در این زمینه کارشناسان شیبا صنعت آماده ارائه هرگونه مشاوره و راهنمایی شما عزیزان هستند.بنابراین از طریق راههای ارتباطی که در صفحه تماس با ما وجود دارد می توانید با مجموعه ما در ارتباط باشید.
مقالات مرتبط
بیشتر بخوانید:
مدت زمان مطالعه : 10 دقیقه
