مجله شیبا صنعت
آموزش راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز | 2 روش
راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز – شیبا صنعت
در این مطلب راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز را به شما آموزش خواهیم داد. بسیاری از شما عزیزان دستگاههایی دارید که روی آن الکتروموتورهای سه فاز بسته شده است، از انواع موتورهای بالابر ساختمانی گرفته تا موتور پمپهای آب خانگی و غیره.
گاهی اوقات ممکن است در شرایطی قرار بگیرید که دسترسی به برق تک فاز ممکن نباشد. در این صورت باید برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز چاره ای اندیشید. اما در کل باید گفت، راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز امکان پذیر است اما یک راهکار دائمی نیست و نباید همیشه این کار را انجام داد، دلایل آن را در ادامه خواهیم گفت.
اگر سیم پیچی الکتروموتور به حالت مثلث باشد و همینطور ولتاژ آن هم در این حالت 220 ولت باشد، امکان راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز وجود دارد. البته در حالت اتصال ستاره هم این امکان وجود دارد، اما چون سطح ولتاژ تغذیه تک فاز پایین است سرعت موتور در این حالت بسیار کاهش پیدا خواهد کرد.
از این راهکار برای مواقعی استفاده میشود که دسترسی به برق سه فاز وجود ندارد و میخواهیم الکتروموتور سه فاز با برق تک فاز کار کنه یا اینکه قصد تست یک الکتروموتور سه فاز رو داریم. در این حالت هم توان الکتروموتور کاهش پیدا میکند و هم میزان گشتاور راه اندازی موتور هم به مقدار ۲۵ الی ۳۰ درصد از مقدار نامی کاهش مییابد پس باید به این نکته توجه داشته باشید.
برای راه اندازی الکتروموتورها روشهای متنوعی وجود دارد ولی راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز به دو روش متداول ممکن است که ما در این مطلب به آموزش این دو روش میپردازیم و مزایا و معایب آنها را بررسی میکنیم. این دو روش عبارتند از :
- از طریق یک خازن
- از طریق اینورتر تک فاز به سه فاز
بررسی دو روش راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز
1-از طریق یک خازن
میدانیم که دلیل به حرکت درآمدن روتور گردش میدان مغناطیس استاتور بود که این خود ناشی از وجود اختلاف فاز در برق تغذیه ورودی میباشد، بنابراین برای راه اندازی موتور سه فاز باید به نوعی در تغذیه سیم پیچیهای استاتور اختلاف فاز ایجاد کرد تا تغییر موقعیت میدان و در نتیجه به حرکت در آمدن روتور را ایجاد کنیم برای این کار میتوان از یک خازن استفاده کرد تا یک اختلاف فاز در تغذیه سیم پیچی الکتروموتور ایجاد شود.
همانطور که می دانیم الکتروموتورها به صورت متداول به دو نوع مثلث یا ستاره سیم پیچی و بسته میشوند، پس حالا کافی است فقط یک خازن به این سیم پیچی ها اضافه شود، که نمای کلی این اتصالات را را در شکل زیر میآوریم:
همان طوری که در شکل میبینید خازن نباید به صورت موازی با برق تک فاز قرار بگیرد بلکه یک سر آن باید به اتصالی که منبع تغذیه است وصل شود و سر دیگر آن به نقطهای که تغذیه نمیشود، همچنین در صورتی که نیاز هست جهت موتور عوض شود فقط کافی است که سر مشترک خازن با منبع تغذیه را بین فاز یا نول جا به جا کنید.
به این نکته توجه کنید که جابجایی محل فازها تاثیری در تعویض جهت نخواهد داشت بلکه جابجایی سر منبع تغذیه خازن روی فاز یا نول منجر به تعویض جهت میشود، به عبارتی دیگر سر غیر مشترک خازن که فقط به سیم پیچ وصل است و به صورت مستقیم تغذیه نمیشود باید ثابت مانده و همچنان به صورت مستقیم تغذیه شود.
مشخصات خازن مورد نیاز برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز چیست؟
چون این خازن به صورت دائم در مدار قرار میگیرد باید از نوع روغنی باشد و محاسبه ظرفیت آن معمولاً به صورت تجربی و تقریبی به ازای هر اسب از توان موتور تقریباً معادل ۵۰ میکرو فاراد به ظرفیت خازن باید اضافه شود، همچنین اگه نیاز هست تا گشتاور بیشتری در راه اندازی وجود داشته باشد، میتوانیم برای افزایش ظرفیت خازنی در لحظه راه اندازی از یک خازن موقتی استفاده کنیم تا بعد از راه اندازی از مدار خارج شود.
مزایا این روش عبارت است از:
- کم هزینه بودن
- دسترسی سریع به تجهیزات مورد نیاز
- کاهش قدرت موتور به ۱/۳ مقدار نامی
- کاهش گشتاور راه اندازی موتور
2-از طریق اینورتر تک فاز به سه فاز
از طریق اینورترهای تک فاز به سه فاز هم می توان برق تک فاز شهری ۲۲۰ ولت را به برق سه فاز ۲۲۰ ولت تبدیل کرد و در این روش موتورهایی که ولتاژ سربندی آنها در حالت مثلث ۲۲۰ ولت میباشد را با برق تک فاز راه اندازی کرد.
در این روش برق تک فاز به ورودی اینورتر داده میشود و از خروجی اینورتر برق سه فاز به الکتروموتور وصل میشود. در واقع اینورتر به عنوان یک واسطه بین موتور سه فاز و برق تک فاز عمل میکند.
در شکل زیر نمای اینورتر را مابین موتور سه فاز و برق تک فاز نشان داده ایم:
قطعاً این روش، روش بسیار مطمئنتر و آسانتری است و اگر بابت هزینه خرید اینورتر مشکلی ندارید، بهتر است این راه بیدردسر را انتخاب کنید.
مزایای این روش عبارت است از:
- سهولت انجام کار
- عدم کاهش قدرت موتور
- عدم کاهش گشتاور الکتروموتور
- عدم آسیب به الکتروموتور
- راه اندازی سافت یا نرم الکتروموتور
- قیمت بالای دستگاه اینورتر در مقایسه با خازن
- برای کارهای موقتی به صرف نیست.
سخن آخر
همانطور که گفتیم گاهی اوقات ممکن است در شرایطی قرار بگیرید که دسترسی به برق تک فاز ممکن نباشد در این صورت باید برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز راه حلی را در نظر گرفت.
همانطور که در آموزش بالا گفتیم، راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز امکان پذیر است اما یک راهکار دائمی نیست و نباید همیشه این کار را انجام داد چرا که مزایا و معایب خود را دارد.
در کل راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز به دو روش کلی اتصال از طریق خازن و همینطور به واسطه اینورتر انجام میگیرد که درباره این دو روش و مزایا و معایب هر دو توضیحاتی را دادیم.
منبع : barghnews
سوالات متداول
آیا میتوان الکتروموتور سه فاز را با برق تک فاز راهاندازی کرد؟
بله، با استفاده از روشها و تجهیزات خاص مانند راهاندازهای ستاره-مثلث، خازن راهانداز یا درایوهای فرکانس متغیر (VFD) میتوان راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز را انجام داد.
مزایای استفاده و راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز چیست؟
الکتروموتورهای سه فاز عملکرد بهتری نسبت به موتورهای تک فاز دارند، مثل راندمان بالاتر، عمر بیشتر و گشتاور بالاتر. استفاده از برق تک فاز برای راهاندازی الکتروموتور سه فاز به ویژه در مناطقی که برق سه فاز در دسترس نیست، بسیار مفید است.
چه تجهیزاتی برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز لازم است؟
معمولاً خازن راهانداز، کلید ستاره-مثلث، یا اینورتر (VFD) برای این کار استفاده میشود.
آیا راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز باعث کاهش عمر آن میشود؟
اگر به درستی انجام شود و تجهیزات مناسب به کار گرفته شود، خیر، اما راهاندازی ناصحیح میتواند باعث آسیب دیدن الکتروموتور شود.
تفاوت بین خازن راهانداز و اینورتر (VFD) چیست؟
خازن راهانداز یک روش ساده و ارزان است که برای راهاندازی الکتروموتور استفاده میشود ولی کنترل دور و محافظت محدود دارد. اینورتر (VFD) دستگاهی پیشرفته است که علاوه بر راهاندازی، کنترل دور موتور و حفاظتهای لازم را نیز فراهم میکند.
چه نکاتی را باید هنگام نصب و راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز رعایت کرد؟
اطمینان از سیمکشی صحیح، انتخاب خازن مناسب، نصب صحیح کلیدها و رعایت نکات ایمنی از مهمترین موارد است.

